Son realite bilgilerinde, inkişaf ve tekamülün farklı manalar içerdiği ve bunları birbirinden ayırmak gerektiği belirtilmiştir. İnkişaf, kainat içindeki maddelerin, dışarıdan gelen tesirlerle, içeriğindeki hareketlerin artması, içeriğinin karmaşık haller alması, tesirlere hedef olma sahalarının genişlemesi ve değerlerinin artması hali olarak ifade edilmiştir. Yani maddelerin gelişmesi durumuna daha geniş manasıyla inkişaf denmiştir. Ve kainatın, her şeyiyle birlikte bir madde topluluğu olduğu unutulmamalıdır.

         Ruhlar, bir madde topluluğu olan kainat içerisinde bulunmamaktadırlar. Ruhların kainat maddelerine olan ihtiyaçları ve bu maddelerle olan ilişkileri tesirlerle sağlanmaktadır. Ruhların bu ihtiyaçları, dünyada tekamül sembolüyle ifade edilmiştir. Sembolik olarak ifade edilen tekamül hareketleriyle madde hareketleri, paralel bir etkileşim içerisinde bulunmaktadırlar.

         Kainatlar üstünde meydana gelen tekamül hareketleri insan idraki dışında kaldığı ve hiçbir şekilde bir tarifi yapılamadığı için, ruhların hakim oldukları maddelerin, yani varlıkların, gelişmişliğine paralel olan ruhlardaki durumlar için tekamül kelimesi kullanılmıştır. Dolayısıyla tekamül ruhlara ait, inkişaf da yani gelişim de maddelere ait durumlar olarak birbirinden ayrılmaktadır.

         Bu bilgiye göre dünya maddelerinin gelişmişliği, onlara hakim olan varlıkların gelişmişliğini, ve varlıkların gelişmişliği de onlara hakim olan ruhların tekamül durumlarını göstermektedir.

         Yani, bir çiçek bedenini idare eden varlığın gelişmişlik durumuyla bir hayvan bedenini idare eden varlığın gelişmişlik durumu arasında çok büyük farklar bulunmaktadır. Dolayısıyla, bir çiçek bedenini idare eden varlığa hakim olan ruhun tekamül seviyesiyle, bir hayvan bedenini idare eden varlığa hakim olan ruhun tekamül seviyesi arasında da çok büyük farklar bulunmaktadır.

         Dolayısıyla tekamül akışını incelemek; ona aracı olan varlığın ve bu varlığa da aracı olan maddelerin gelişim tarzlarını ve yürüyüşlerini incelemek demek olduğu ifade edilmiştir.

         Bu bilgilerin ayrıntıları, dünyaya hediye olarak verilen İlahi Nizam ve Kainat adlı kitapta bulunmaktadır.